Чурта, Хакас тiлiм, чурта Илбек чоннар аразында…
Галина Боргоякова
***
Кіріс
Че, хакас чоным, кибеліс пазааң!
Пурунғы нымах худын алып, чайааң!
Кізі чылха сағызын, чарых кӧглерін
Тӱгенмес кибелісте чазып, айтааң!
Мӧгі пар Хан Тигірнің піліс чозаан
Холда пик тудынып, тартып поза паан
Парчан пар чоннарға чайдырып ӧңнерін
Хайхадып оларны, Сӧсті улуғлааң!
Че илбек чолыбыс азып, чазарда,
Хан чӱгуриинің хайнаанын хағарда,
Сіліг тіп, оңнығ тіп кибеліс хуттарын,
Кибеліс чулларын ӱгреніп пастааң!
Хан Тигірліг чарых сӧс пооғын таллап,
Артых-пузухтарын иптегли чоллап,
Пілер піс кирекпіс ил ямбты, хорейні —
Сіліг теен кибелні пӧлербіс — холлап,
Полған на тапсағны, тыныс кӱзі кӧӧн
Киптирбіс хакас тілнең артығы ӧӧн, —
Хайхастығ сурлары иптеп чізілзін! —
Чоннарға, тіллерге ползын артых ӧӧ!
***
(15 август 2022 чыл)
Кибір тапталҷаа алай ба роман хобылының тӧстеглері
Илбек пар чозахның чоллағы поладыр,
Илбек пар хағасты туғра сіліглидір,
Піс тее пар кибелге Ил кибір саларбыс,
Полған на тапсаға чапсығын хағарбыс:
Роман пӱткен хобылға кибір хатырып,
Пурунғыдаң сиил килген изін хандырып,
Чох полғанны пар идіп, моорсымын хаап,
Мында піс салчабыс амғы наа хулғат!
Романның пастағы «пастағын» чазир
Саар азах чолының чазыт ызии:
Иптегліг сӧс ооғын сӧспекнең пиктирбіс!
Алай ба піс аны «пір саарсых» адирбыс —
Кибелістің ағылын анынаң сиип,
Пастирбыс сӧспектер изерізін чыып!
Пастағы главазында саарсых чоллама,
Парчан тадар чонынаң артых-таллама
Сіліг аймах сӧзінең чайылзын кӧп!
Анаң за ікінҷізі хадылын сӧӧп,
Ӏкі пар чоллахтарны чыырбыс иптеп,
Пір саарсыхха саарсыхты хозып — ікее!
Ӏди піс таптирбыс, изере чортса,
Ӱзінҷі чоллахты — паза пір тутса!
Анаң за анда піс тӧрттердең игеп,
Пис чол пар кибеліске чидіп, ӧктеп,
Алтынҷызын нооларбыс, чидіп — читее!
Анаң за тахпахтар саларбыс — кӱске!
Ӏди піс строкаларның санын санап,
Хал «тоғыс» синнегліг кибеліс салғлап
Он санына чидіп… пасхазын кӧрер
Килер тустың ағыны, — сын сан пӧлер.
Полған на чылхабысты хаап ил таңмаа
Тадар чоннаң салым полар улуға:
Чоннаң пірге полып, кибеліс чайап,
Тӧллерге сигҷең алғым сизік хайнап,
Парчаны пар аастығ, чоллахтығ (кибелліг!)
Тадар тілнің чазыдын сииртер илбектіг!
Чыылғаны
Киҷее пол парған чыылығны таңмалап
(Мыннаң пасталча кибір, наа хағбалығ!)
Сомға салғанын пеер сығарып, ноолып,
Пастапчабыс мӧгі кибеліс ноозын:
Пасталғаны полғанос ойын пазы,
Сӧспегезек салғабыс иң хыйғазын:
Пар сеегізек анда сӱтке почлап,
Пастабысхан илбек чоллах асхлап!
Че, хығырығҷы, хабындах хал мииңні
Пір чоллахха соомдыр кӧр ізииңні!
Пастағы тӱмен.
Саарсыхтар.
| «Маңзыраан сеек сӱтке тӱсчең» | (чонни) | |
| Сӱтке тӱспеенде тадиин пілбессің. | (Г.Аршанова) | |
| Сӱт тадиинаң сыхчаа чоғыл. | (Сибдей Том) | |
Автор публикации
